Read Time:7 Minute, 22 Second

“భారతీయ శాస్త్రంలో లింగ సమానత్వాన్ని సాధించడం: సవాళ్లు మరియు పరిష్కారాలు”

సామాజిక నిబంధనల కారణంగా STEMలోని మహిళలు ప్రారంభ విద్య నుండి అడ్డంకులను ఎదుర్కొంటున్నారు .(women in science)
సాంస్కృతిక అంచనాలు స్త్రీలను కెరీర్‌ల కంటే కుటుంబానికి ప్రాధాన్యత ఇవ్వమని బలవంతం చేస్తున్నాయి.
లింగ పక్షపాతం నియామకం, పదోన్నతులు మరియు పరిశోధన నిధులను ప్రభావితం చేస్తుంది.
వేధింపులు మరియు వివక్షత విద్యా విషయాలను ప్రతికూలంగా మారుస్తాయి.
అధిక డ్రాపౌట్ రేట్లు అన్ని వర్గాలను కలుపుకోని పని ప్రదేశాలు మరియు కెరీర్ ఇబ్బందుల కారణంగా ఉన్నాయి.
STEM రంగంలోని మహిళలకు రోల్ మోడల్స్ లేకపోవడం మరియు వారు ఆత్మవిశ్వాస సమస్యలను ఎదుర్కొంటున్నారు.
మటిల్డా ప్రభావం మహిళల శాస్త్రీయ సహకారాలను తక్కువగా చూపుతుంది.
భారతదేశంలో అన్ని రంగాలలో మహిళా అధ్యాపకులు 17% మాత్రమే ఉన్నారు.
ఇంజనీరింగ్‌లో అత్యల్ప ప్రాతినిధ్యం ఉంది, కేవలం 8% మహిళా అధ్యాపకులు ఉన్నారు.
మహిళా శాస్త్రవేత్తలకు కెరీర్‌ను మెరుగుపరిచే కార్యకలాపాలకు తక్కువ ప్రాప్యత ఉంది .
సౌకర్యవంతమైన పని విధానాలు మరియు పిల్లల సంరక్షణ మద్దతు నిలుపుదలని మెరుగుపరుస్తాయి.
మహిళా శాస్త్రవేత్తలకు ప్రజల గుర్తింపు స్టీరియోటైప్‌లను సవాలు చేయడంలో సహాయపడుతుంది.
GATI మరియు WISE-KIRAN వంటి భారత ప్రభుత్వ కార్యక్రమాలు మహిళలకు మద్దతు ఇస్తున్నాయి.
బయోకేర్ కార్యక్రమం మహిళా శాస్త్రవేత్తలు కెరీర్ విరామాల తర్వాత తిరిగి రావడానికి సహాయపడుతుంది.
శాస్త్ర విజ్ఞానంలో చేరికకు దీర్ఘకాలిక లింగ సమానత్వ వ్యూహం చాలా ముఖ్యమైనది.

3. కీలకపదాలు & నిర్వచనాలు:

STEM: సైన్స్, టెక్నాలజీ, ఇంజనీరింగ్ మరియు గణితం.
మటిల్డా ప్రభావం: విజ్ఞాన శాస్త్రంలో మహిళల సహకారాన్ని తక్కువ అంచనా వేసే చారిత్రక ధోరణి.
లీకీ పైప్‌లైన్: వ్యవస్థాగత అడ్డంకుల కారణంగా STEM కెరీర్‌లను వదిలివేస్తున్న మహిళలకు ఒక రూపకం.
GATI: STEMలో లింగ సమానత్వాన్ని ప్రోత్సహించడానికి ఒక ప్రభుత్వ చొరవ.
వైస్-కిరణ్: శాస్త్రీయ పరిశోధనలో మహిళలకు మద్దతు ఇచ్చే కార్యక్రమం.
బయోకేర్: కెరీర్ బ్రేక్‌ల తర్వాత మహిళలు పరిశోధన వైపు తిరిగి రావడానికి సహాయపడే పథకం.
దాచిన జ్ఞానం: అనధికారిక నెట్‌వర్క్‌లు మరియు మార్గదర్శక అవకాశాలు తరచుగా మహిళలకు అందుబాటులో ఉండవు.

ప్రశ్న & సమాధానం:

STEM రంగంలో మహిళలకు ప్రధాన సవాలు ఏమిటి?

లింగ పక్షపాతం, సామాజిక అంచనాలు మరియు కెరీర్ మద్దతు లేకపోవడం.
ఏ రంగంలో మహిళా అధ్యాపక ప్రాతినిధ్యం తక్కువగా ఉంది?

ఇంజనీరింగ్, కేవలం 8% మహిళా అధ్యాపకులతో.
GATI చొరవ ఎప్పుడు ప్రారంభించబడింది?

2020లో సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ విభాగం ద్వారా.
సైన్స్‌లో మహిళలు ఎక్కడ తక్కువ ప్రాతినిధ్యం ఎదుర్కొంటున్నారు?

నాయకత్వ పాత్రలు, పరిశోధన నిధులు మరియు అధ్యాపక పదవులలో.
‘లీకీ పైప్‌లైన్’ దృగ్విషయం వల్ల ఎవరు ప్రభావితమవుతారు?

కెరీర్ అడ్డంకుల కారణంగా STEM నుండి నిష్క్రమిస్తున్న మహిళలు.
BioCARe కార్యక్రమం ఎవరికి మద్దతు ఇస్తుంది?

కెరీర్ బ్రేక్‌ల తర్వాత పరిశోధనలకు తిరిగి వస్తున్న మహిళా శాస్త్రవేత్తలు.
సైన్స్‌లో ఎవరి సహకారాన్ని తరచుగా తక్కువగా అంచనా వేస్తారు?

మటిల్డా ప్రభావం వల్ల మహిళా శాస్త్రవేత్తలు.
STEMలో లింగ సమానత్వం ఎందుకు ముఖ్యమైనది?

ఇది ఆవిష్కరణ, సృజనాత్మకత మరియు శాస్త్రీయ పురోగతిని పెంచుతుంది.
భారతదేశంలో సైన్స్ రంగంలో మహిళల కోసం ప్రభుత్వ విధానాలు ఉన్నాయా?

అవును, GATI, WISE-KIRAN, మరియు BioCARe వంటి కార్యక్రమాలు వారికి మద్దతు ఇస్తున్నాయి.
శాస్త్రంలో లింగ సమానత్వాన్ని ఎలా మెరుగుపరచవచ్చు?

మార్గదర్శకత్వం, సౌకర్యవంతమైన పని విధానాలు మరియు వ్యవస్థాగత సంస్కరణల ద్వారా.

చారిత్రక వాస్తవాలు:

మేరీ క్యూరీ (1903) సైన్స్‌లో నోబెల్ బహుమతి గెలుచుకున్న మొదటి మహిళ.
మటిల్డా జోస్లిన్ గేజ్ పేరు మీద మటిల్డా ఎఫెక్ట్ (1993) పేరు పెట్టబడింది.
భారతదేశపు తొలి మహిళా శాస్త్రవేత్త జానకి అమ్మాళ్ 20వ శతాబ్దంలో వృక్షశాస్త్రానికి తన సేవలందించారు.
కిరణ్ మజుందార్-షా భారతదేశంలోని ప్రముఖ బయోటెక్ వ్యవస్థాపకురాలిగా ఎదిగారు.
ఇస్రో యొక్క మార్స్ మిషన్ (2013)లో మహిళా శాస్త్రవేత్తలు గణనీయమైన కృషి చేశారు.
శతాబ్దాల తరబడి స్త్రీల శాస్త్రీయ రచనలు ఉన్నప్పటికీ STEMలో లింగ అసమానత అలాగే ఉంది.

సారాంశం:

సైన్స్ రంగంలో మహిళలు సామాజిక, సంస్థాగత మరియు కెరీర్ అడ్డంకులను ఎదుర్కొంటున్నారు. భారతదేశంలో, STEMలో అధ్యాపకులలో కేవలం 17% మంది మాత్రమే మహిళలు, సీనియర్ పాత్రలలో కూడా తక్కువ. లింగ పక్షపాతం, మార్గదర్శకత్వం లేకపోవడం మరియు కుటుంబ బాధ్యతలు పురోగతికి ఆటంకం కలిగిస్తాయి. GATI మరియు WISE-KIRAN వంటి ప్రభుత్వ కార్యక్రమాలు లింగ సమానత్వానికి మద్దతు ఇస్తాయి, కానీ వ్యవస్థాగత సంస్కరణలు అవసరం. సౌకర్యవంతమైన పని విధానాలు, మెరుగైన ప్రాతినిధ్యం మరియు మహిళా శాస్త్రవేత్తలకు ప్రజా గుర్తింపు పురోగతిని నడిపిస్తాయి. నిజమైన శాస్త్రీయ పురోగతికి STEM రంగాలలో మహిళలను పూర్తిగా చేర్చడం అవసరం.

current-affairs