Article 3

భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 3 (Article 3) కొత్త రాష్ట్రాల ఏర్పాటు మరియు ఇప్పటికే ఉన్న రాష్ట్రాల ప్రాంతాలు, సరిహద్దులు లేదా పేర్ల మార్పు గురించి తెలియజేస్తుంది. ఇక్కడ వచనం ఉంది:

“పార్లమెంట్ చట్టం ద్వారా –

(ఎ) ఏదైనా రాష్ట్రం నుండి భూభాగాన్ని వేరు చేయడం ద్వారా లేదా రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ రాష్ట్రాలు లేదా రాష్ట్రాల భాగాలను ఏకం చేయడం ద్వారా లేదా ఏదైనా రాష్ట్రంలోని ఒక భాగానికి ఏదైనా భూభాగాన్ని ఏకం చేయడం ద్వారా కొత్త రాష్ట్రాన్ని ఏర్పాటు చేయడం;
(బి) ఏదైనా రాష్ట్ర విస్తీర్ణాన్ని పెంచడం;
(సి) ఏదైనా రాష్ట్రం యొక్క విస్తీర్ణాన్ని తగ్గించడం;
(డి) ఏదైనా రాష్ట్రం సరిహద్దులను మార్చడం;
(ఇ) ఏదైనా రాష్ట్రం పేరు మార్చండి ; అయితే, రాష్ట్రపతి సిఫార్సుపై తప్ప, బిల్లులో ఉన్న ప్రతిపాదన ఏదైనా రాష్ట్రాల ప్రాంతం, సరిహద్దులు లేదా పేరుపై ప్రభావం చూపితే తప్ప, పార్లమెంట్‌లోని ఏ సభలోనూ బిల్లును ప్రవేశపెట్టకూడదు. రిఫరెన్స్‌లో పేర్కొనబడిన వ్యవధిలోగా లేదా రాష్ట్రపతి అనుమతించే తదుపరి వ్యవధిలోగా మరియు అలా పేర్కొన్న లేదా అనుమతించబడిన కాలం ముగిసిపోయిన దాని గురించి ఆ రాష్ట్ర శాసనసభకు రాష్ట్రపతి తన అభిప్రాయాలను తెలియజేయడం కోసం.”

వివరణ :

కొత్త రాష్ట్రాల ఏర్పాటు: ఆర్టికల్ 3 (Article 3) ప్రస్తుత రాష్ట్రాల నుండి భూభాగాన్ని వేరు చేయడం ద్వారా లేదా రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ రాష్ట్రాలను ఏకం చేయడం ద్వారా కొత్త రాష్ట్రాలను సృష్టించడానికి పార్లమెంటును అనుమతిస్తుంది.
భారతదేశ 29వ రాష్ట్రంగా అవతరించడానికి 2014లో ఆంధ్ర ప్రదేశ్ నుండి విడిపోయి తెలంగాణ ఏర్పడటమే దీనికి ఉదాహరణ.
సరిహద్దుల మార్పు: ప్రస్తుత రాష్ట్రాల సరిహద్దులను మార్చడానికి ఈ కథనం పార్లమెంటును అనుమతిస్తుంది.
ఉదాహరణకు, ఆర్టికల్ 370 రద్దుతో జమ్మూ మరియు కాశ్మీర్ రాష్ట్రం 2019లో పునర్వ్యవస్థీకరించబడింది, ఇది రెండు ప్రత్యేక కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలుగా ఏర్పడటానికి దారితీసింది: జమ్మూ మరియు కాశ్మీర్ మరియు లడఖ్.
రాష్ట్రాల పేర్లలో మార్పు: ఆర్టికల్ 3(Article 3) ప్రకారం ప్రస్తుత రాష్ట్రాల పేర్లను మార్చే అధికారం పార్లమెంటుకు ఉంది. 2001లో ఒరిస్సా రాష్ట్రం పేరు ఒడిషాగా మార్చబడింది మరియు భాషకు ఒడియాగా పేరు మార్చబడింది.
రాష్ట్ర విస్తీర్ణం పెరగడం లేదా తగ్గించడం: ఏదైనా రాష్ట్ర విస్తీర్ణాన్ని పెంచడానికి లేదా తగ్గించడానికి పార్లమెంటుకు అధికారం ఉంది.
నిర్దిష్ట ఉదాహరణలు తక్షణమే అందుబాటులో లేనప్పటికీ, పరిపాలనా లేదా భౌగోళిక రాజకీయ కారణాల వల్ల ప్రాదేశిక సర్దుబాట్లు అవసరమైన సందర్భాల్లో ఈ నిబంధనను అమలు చేయవచ్చు.
రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ: ప్రాంతాలను మెరుగ్గా నిర్వహించేందుకు మరియు సాంస్కృతిక లేదా భాషాపరమైన వ్యత్యాసాలను పరిష్కరించడానికి రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణను ఆర్టికల్ 3(Article 3) అనుమతిస్తుంది.
1950లు మరియు 1960లలో భాషా ప్రాతిపదికన రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ ఒక ఉదాహరణ, ఇది ఆంధ్రప్రదేశ్, కర్ణాటక మరియు మహారాష్ట్ర వంటి రాష్ట్రాల ఏర్పాటుకు దారితీసింది.

ఈ ఉదాహరణలు భారతదేశ రాజకీయ మరియు పరిపాలనా దృశ్యాన్ని రూపొందించడంలో ఆర్టికల్ 3 యొక్క విభిన్న అనువర్తనాలను వివరిస్తాయి. అయితే, ఈ ఆర్టికల్ కింద చేసిన ఏవైనా మార్పులు తప్పనిసరిగా రాజ్యాంగ నిబంధనలకు కట్టుబడి ఉండాలి మరియు సంబంధిత రాష్ట్ర శాసనసభల ప్రమేయం మరియు రాష్ట్రపతి సిఫార్సుతో సహా తగిన ప్రక్రియ అవసరమని గమనించడం చాలా ముఖ్యం.

Article 1

Article 2