పరిపాలన విధానం

వీరి పాలనలో రాజుకు సర్వాధికారాలు కలవు.(rashtrakuta-empire-2)((Rashtrakuta Empire)
రాష్ట్రకూట సామ్రాజ్యంలో కొంతభాగం చక్రవర్తి ప్రత్యక్ష పాలనలో, మరికొంత భాగం సామంతరాజుల ఆధీనం లో ఉండేది.
సామంతరాజులు చక్రవర్తియొక్క ఆజ్ఞలను పాటించి అతనికి కప్పం చెల్లిస్తుండేవారు.
రాజ్యం-రాష్ట్రాలు, విషయాలు, గ్రామాలుగా విభజించి పాలన చేశారు.
1. రాజ్యం-రాష్ట్రాలు
2. రాష్ట్రాలు- రాష్ట్రపతి / మహాసామంత / మహామండళేశ్వర
3. విషయము-విషయపతి/భోగపతి
4. గ్రామము-గ్రామాధికారి
ఆ విషయపతి, భోగపతి అనే అధికారులు రెవెన్యూ పాలనను “దేశగ్రామకూట” అనే రెవెన్యూ అధికారుల సహాయంతో నిర్వహించేవారు.
పంటలో 1/4వ వంతు పన్నుగా విధించేవారు.
రాష్ట్రకూటుల ఆదాయంలో అధిక భాగం సామంతరాజులు చెల్లించిన కప్పం నుండే వచ్చేది.
భూమిశిస్తును భాగ, కర అని పిలిచేవారు.
అనావృష్టి పరిస్థితులలో పన్నుల మినహాయింపు ఉండేది.

మతం

రాష్ట్రకూటుల కాలంలో హిందూ, బౌద్ధ,జైన మతాలు ఉన్నప్పటికి బౌద్ధం మాత్రం పతనావస్తలో ఉంది.
వీరి కాలంలో జైనమతం మహోన్నత స్థితిలో ఉంది.
ఈ కాలంలో హిందువులు శివ, విష్ణు, లక్ష్మి, సూర్యుడిని ఆరాధించేవారు.
దేవాలయాల్లో దేవదాసీలు దైవారాధన సమయంలో నృత్యం చేసేవారు.
విద్యాభ్యాసం కొరకు దేవాలయాలకు అనుబంధంగా పాఠశాలలు నిర్మించారు.
అగ్రహారాలు సంస్కృత విద్యకు కేంద్రాలుగా రూపొందాయి.
రాజ్యంలో ఉన్న ముఖ్యనగరాలు, పుణ్యక్షేత్రాలు కూడా విద్యాకేంద్రాలుగా వర్ధిల్లాయి.
వీరు ముస్లింలకు తమ రాజ్యంలో మసీదులు నిర్మించుకొనుటకు అనుమతులిచ్చారు.

సామాజిక-ఆర్థిక అంశాలు:

సమాజంలో నిమ్నకులాల పరిస్థితి మెరుగైంది.
సతి ఆచారం అంతగా ప్రచారంలో లేదు.
బాల్యవివాహాలు ఉన్నాయి. కానీ వితంతు వివాహాలు లేవు.
వీరి రాజ్యంలో ప్రధాన పంటలు-వరి,జొన్న, పత్తి,
వస్త్రపరిశ్రమ చాలా అభివృద్ధి చెందింది. గుజరాత్, బీరార్, తెలంగాణాలు ఈ పరిశ్రమకు ముఖ్య కేంద్రాలు.
దేశంలో తయారైన వస్త్రాలను విదేశాలకు ఎగుమతి చేసేవారు.
అరబ్బులతో వ్యాపారాన్ని ప్రోత్సహించారు.

శిల్పకళ:

ముంబాయి నమీపంలోని ఎలిఫెంటా గుహాలయాలు రాష్ట్రకూటుల (rashtrakuta-empire)కాలం నాటివి.
ఇవి ఎలిఫెంటా ద్వీపం లేదా ఘరపురి (The City of Caves)లో ఉన్నాయి.
వీటిని 1987లో యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాల జాబితాలో చేర్చింది.
నల్లరాయితో చెక్కిన ఏనుగు శిల్పం ప్రస్తుతం ‘జిజమాతా ఉద్యాను (ముంబాయి) తరలించడం జరిగింది.
ఏలిఫెంటా గుహాలయంలోని ప్రఖ్యాత శిల్పం – త్రిమూర్తి శిల్పం
భారతీయ శిల్పకళారంగంలో ఎనలేని పేరుగాంచినది రాష్ట్రకూటుల యొక్క ఏకశిలా వాస్తు నిర్మాణం,
ఎల్లోరాలోని దశావతార గుహాలయం – 15వ గుహలో ఉన్నది. దీనిని దంతిదుర్గుడు నిర్మించాడు.
వీరి అత్యున్నత వాస్తుశైలికి నిదర్శనం – ఎల్లోరాలోని కైలాసనాథ ఆలయం
పశ్చిమ చాళుక్యుల కాలంలో మొదలైన వెసారశైలి వీరి కాలంనాటికి అత్యున్నత స్థితికి చేరుకుంది. ‘

ఎల్లోరా గుహలు:

ఇది ఔరంగాబాద్ (మహారాష్ట్ర)కు సమీపంలో ఉన్నాయి.
నిర్మించినది- రాష్ట్రకూటులు
ఇవి బౌద్ధ, జైన, హిందూ మతాలకు సంబంధించిన అంశాలను కలిగి ఉన్నాయి.

సాహిత్యం:

వీరి రాజభాష – సంస్కృతం
వీరి కాలంలో అభివృద్ధి చెందిన భాషలు – కన్నడం
కన్నడ కవిత్రయం – 1 )పంప-కన్నడ ఆదికవి, 2 )పొన్న ,3 )రన్న
పంప : కన్నడ ఆదికవి రాష్ట్రకూటుల సామంతుడైన వేములవాడచాళుక్యూల పోషణ నుఅందుకున్నాడు.
ఇతని రచనలు :1. ఆదిపురాణం,2. విక్రమార్జున విజయం.
పొన్న:3వ కృష్ణుని ఆస్థానంలో ఉండేవాడు
రచనలు : శాంతిపురాణం
రన్న రచనలు :1. అజిత పురాణం, 2. గదాయుద్ధం.

అమోఘవర్షుని సాహిత్యం :

ఇతని రచనలు:
1) కవిరాజమార్గ-కన్నడ భాషలో మొదటి అలంకార గ్రంథం,
2) ప్రశ్నోత్తర రత్నమాళిక,
3) నీతికావ్యం
ఇతని కాలంలో జైనమత కవులు: 1) గణితయానవీర ఆచార్య-గణితసార సంగ్రహ,

2) శాత్తాయన-అమోఘవృత్తి